کم مصرف اما پراهمیت

مقدمه

عناصر کم مصرف نقش اساسی در تغذیه، واکنش هاي آنزیمی، فرآیندهاي متابولیکی و مقاومت در برابر بیماریها و شرایط نامساعد محیطی ایفا می کنند. این عناصر شرایط عمومی گیاه را بهبود بخشیده و به عنوان کاتالیزور در واکنشهاي بیوشیمیایی گیاهان، فعالیتهاي آنزیمی، رشد، تمایز سلولی، تشکیل گل، میوه و بهبود کیفیت محصول شرکت میکنند  (پاتیل و همکاران ۲۰۰۸؛ خلیلی محله و رشدي ۲۰۰۸)  در خاکهاي ایران به دلیل کمبود مواد آلی، درصد بالاي کربنات کلسیم و در برخی موارد مدیریت نامناسب تغذیه محصولات از جمله مصرف بی رویه کودهاي فسفاته، کمبود عناصر کم مصرف مانند روي وآهن بسیار شایع است (ملکوتی و تهرانی ۲۰۰۵).

نقش عناصر کم مصرف در گیاهان:

Zn: روي از عناصرکم مصرفی است که براي رشد طبیعی و تولید مثل گیاهان زراعی ضروري است (ال لووي ۲۰۰۴). از سوي دیگر، این عنصر براي سنتز تریپتوفان به عنوان پیش ماده هومون اکسین که نقش محوري در تنطیم فرایندهاي مختلف فیزیولوژي درگیاه دارد، مورد نیاز است (هلد ۲۰۰۵).

Fe: آهن در ساختمان ناقلهاي الکترون مانند سیتوکروم مورد نیاز فتوسنتز، تنفس و تثبیت بیولوژیک نیتروژن نقش دارند (محمدخانی و روزبهانی ۲۰۱۵). کمبود آهن موجب کاهش کلروفیل برگ و تشدید کلروز در گیاه میشود و کاربرد آن از طریق افزایش تعداد و توسعه سطح برگ، شرکت در فرآیند فتوسنتز و افزایش ماده خشک زمینه تشکیل و توسعه اجزاي عملکرد و در نتیجه عملکرد دانه را فراهم میکند (پینتو و همکاران ۲۰۰۴).

Mn: منگنز در واکنشهاي فتوسنتزي و زنجیره انتقال الکترون و در ساختار آنزیم هایی همچون سوپراکسید دیسموتار، پراکسیداز و فسفاتاز شرکت دارد(باست میا۲۰۱۵).

Mg: منيزيم، اتم مركزي مولكول كلروفيل است. هنگاميكه ميزان منيزيم كافي باشد، بين 10  تا20 درصد كل منيزيم در درون كلروپلاستها جا دارد، این عنصر برای عملکرد بسیاری از آنزیم ها شامل مراحل شکستن پیوند ATP ضروری است. منيزيم به عنوان عنصري پيوند دهنده براي تجمع زير واحدهاي ريبوزوم به منظور سنتز پروتئین نقش ضروري دارد .بسياري از واكنشهاي آنزيمي يا به منيزيم نياز دارند و يا فعاليت آنها با آن افزايش مي يابد

B: بور به سنتز كربوهيدراتها و پروتئینها در گياه كمك ميكند. این عنصر از طریق ایجاد کمپلکس با قندها سبب تشكيل بخش همي سلولز ديواره سلولي ميشود؛ بور نه تنها با ديواره سلولي كمپلكس قوي ايجاد ميكند، بلكه اين عنصر براي حفظ يكپارچگي ساختمان با تشكيل استرات براي لينكهاي جانبي نيز مهم است. نقش بور در رشد لوله گرده همان نقش در ساختن ديواره سلولي و يكپارچگي غشا پلاسمايي است

S: گوگرد در بسیاری از ترکیب های آلی شامل اسید های آمینه و پروتئین شرکت دارد. کوآنزیم ویتامین A و ویتامین های تیامین و بیوتین دارای گوگرد می‌باشند

Cu: مس به عنوان حامل الکترون و قسمتی از برخی آنزیم ها عمل می‌کند. قسمتی از پلاستوسیانین بوده و در فرآیند فتوسنتز نقش داشته و همچنین در آنزیم پلی فنیل اکسیداز و نیترات ردوکتاز وجود دارد

Mo: مولیبدن به عنوان حامل الکترون در تبدیل نیترات به آمونیوم نقش دارد. در تثبیت ازت ضروری است.

جذب عناصر میکرو در گیاهان:

جذب عناصر میکرو در گیاهان کم و بیش به حاملین خاصی جهت انتقال به بافت های در حال رشد وابسته است بعلاوه کمبود و نبودن فرم های قابل استفاده عناصر میکرو در خاک موجب بروز کمبود در گیاهان و حتی غذای بشر گردیده است. لازم به ذکر است نیاز گیاهان به عناصر غذایی میکرو، بسته به گونه آن ها و مراحل رشدی مختلف متفاوت می باشد. (کامک و کوتمان ۲۰۱۸)

به دلیل وجود محدودیت های جذب عناصر میکرو بصورت نمک های ساده در دهه های اخیر مطالعات منجر به تولید مخلوط هایی از عناصر میکرو همراه با افزودنی هایی جهت تولید کمپلکس ها یا کلات هایی گردیده است. این ترکیبات دارای خواص بهتری برای جذب توسط گیاهان از طریق برگ ها داشته و در نتیجه بازدهی مصرف بالا می رود.(فرناندس و همکاران ۲۰۱۳)

کمپلکس کامل از عناصر کم مصرف: Micomax

یکی از کودهای شناخته شده و پر مصرف کمپانی امکس انگلستان، کود مایع میکرومکس است. این ترکیب کمپلکس کاملی از عناصر ریزمغذی کلات شده همراه با منیزیم و گوگرد است که با بهره گیری از تکنولوژی ساخت eba امکس بسادگی از طریق برگ جذب بافت های گیاهی شده و نیاز انواع گیاهان به این عناصر را مرتفع می سازد.

تامین عناصر میکرو و منیزیم بویژه در خاک های قلیایی و شور که دسترسی گیاه از طریق ریشه محدود است توسط کود میکرومکس تضمین میگردد، لازم به ذکر است کاربرد این ترکیب در مرحله ورود گیاهان به فاز زایشی که فرآیندهای آنزیم بیشتر می شوند تاثیر قابل توجهی در عملکرد نشان داده است.

کشاورزی دارویی حسینی، در راستای بهبود عملکرد و سودآوری کشاورزی ایران همواره در تلاش است.

منابع

-Pinto AP, Mota AM, De Varennes A and Pinto FC, 2004. Influence of organic matter on the uptake of cadmium, zinc, copper and iron by sorghum plants. Science of the Total Environment, 326(1-3): 239-247.

-Mohammad Khani E and Roozbahani A, 2015. Application of vermicompost and nano iron fertilizer on yield improvement of grain corn (Zea mays L.). Journal of Plant Eco-Physiology, 23: 123-131. (In Persian).

-Menkir A. 2008. Genetic variation for grain mineral content in tropical-adapted maize inbred lines. Food Chemistry, 110(2): 454-464

-Khalili Mahalleh J, Roshdi M, 2008. Effect of foliar application of micro nutrients on quantitative and qualitative characteristics of 704 silage corn in Khoy. Seed and Plant Improvment Journal, 24(2):281- 293. (In Persian)

-Baset Mia MA, 2015. Nutrietion of Crop Plants. Published by Nova Science Publishers, Inc., New York. USA, 187 pages.

-Malakoti MJ and Tehrani MM. 2005. Effects of micronutrients on the yield and quality of agricultural products. Tarbiat Modarres University Publications, Tehran. 398 pp. (In Persian).

-Cakmak, I., and U. B. Kutman. 2018. Agronomic biofortification of cereals with zinc: A review. European Journal of Soil Science 69 (1):172–80. doi: 10.1111/ejss.12437.

– V. Fernández, T. Sotiropoulos and P. Brown.2013. Foliar Fertilization, Scientific Principles and Field Practices. International Fertilizer Industry Association (IFA) Paris, France.114pp.