مقدمه:توت فرنگی ( Fragaria ananassa ) گیاهی از خانواده گلسرخیان است و به عنوان یکی از میوه های مهم و خوش طعم در جهان شناخته شده است (۶). این میوه به علت داشتن عطر و طعم خاص، شكل زيبا، جذابیت رنگ و ارزش غذايی بالا به خصوص ازلحاظ ويتامین C و مواد معدنی و استفاده های گوناگون اعم از تازه خوری، منجمد شده و صنایع تبدیلی، حائز اهمیت می باشد. توت
فرنگی از ریزمیوه های مهم مناطق معتدله است که در اکثر مناطق دنیا کشت می شود(۶). در مناطق نیمه گرمسیری به صورت یکساله و در مناطق گرمسیری به صورت دائمی کشت می شود. تولید توت فرنگی بالغ بر 9/ 0 میلیون تن در جهان است (فائو، 2021). در سال های اخیر به دلیل توسعه تکنیک های کشت مدرن گلخانه ای، امکان کشت این محصول در مناطق مختلف آب و هوایی، وجود ارقام گوناگون مناسب برای هر گونه آب و هوا و سودآوری بالای این محصول تولیدکنندگان زیادی به کشت گلخانه ای این محصول روی آورده اند.
کیفیت و ارزش توت فرنگی
کیفیت در توت فرنگی توسط معیارهایی تعیین می شود که مهمترین آنها عبارتند از: طعم و مزه، جذابیت، شکل و اندازه میوه و میزان ویتامین C و اماح معدنی. میوه توت فرنگی منبعی عالی از فیبر
و قندها است(4). طعم میوه توت فرنگی حاصل ترکیب انواع قندها، اسیدهاي آلی و مواد فرار است که عوامل زیادي مانند رقم، وضعیت تغذیه اي گیاه و شرایط محیطی بر عطر و طعم آن تأثیر می گذارند. گلوکز، ساکارز و فروکتوز اصلی ترین قندهاي محلول میوه توت فرنگی هستند. همچنین اسید سیتریک با میزان % 88 فراوانترین اسید آلی در میوه توت فرنگی است(4).
کشاورزی داروئی حسینی همراه همیشگی کشاورز ایرانی
تغذیه گیاه
ارزش خوراکی و خواص آنتی اکسیدانی فراوان میوه توت فرنگی برای همگان آشکار و روشن است، به همین دلیل امروزه تاش های زیادی جهت بهبود و ارتقای این ویژگی ها صورت م یگیرد. نحوه رشد و نمو گیاه، کیفیت میوه و فعالیت های آنزیم های آنتی اکسیدانی م یتواند تحت تاثیر مدیریت تغذیه در طی دوره رشدی گیاه قرار گیرد. گزارش شده است که تغذیه برگی عناصر معدنی موجب بهبود عملکرد کلروفیل و سیستم فتوسنتزی می گردد. بنابراین لازم است در طول دوره رشد و مراحل قبل از برداشت محصول، طبق اصول علمی نسبت به توصیه کودی مناسب اقدام گردد تا نه تنها عملکرد مطلوبی به دست آید، بلکه کیفیت محصول نیز افزایش یابد.
اسید هیومیک و توت فرنگی
محرک های زیستی از امیدوارکننده ترین راه حل ها برای بهبود سودآوری تولید به ویژه در کشاورزی ارگانیک در نظر گرفته می شوند. محرک های زیستی ممکن است شامل مواد و یا میکروارگانیسم های مختلفی مانند اسیدهای هیومیک و عصاره جلبک دریایی باشند. از مزایای این مواد به جذب مواد مغذی خاک، افزایش عملکرد، بهبود کیفیت میوه و مقاومت گیاهان را به تنش های زنده و غیرزنده اشاره کرد. آنها را می توان با آبیاری خاکی یا محلو لپاشی استفاده کرد. اسیدهای هیومیک تکثیر میکروارگانیس مهای مفید خاک را تقویت کرده و محتوای مواد مغذی خاک را افزایش داده، که منجر به جذب راحت تر توسط سیستم ریشه گیاه می شود و مقاومت گیاهان را به عوامل استرس زا، آفات و بیماری های قارچی افزایش می دهد. در پژوهشی توسط ( Zofia and Pioter;2023 ) مشخص گردید که کاربرد اسید هیومیک منجر به افزایش وزن و افزایش سفتی میوه توت فرنگی می گردد(2). در این پژوهش اشاره گردیده است که میوه های سفت برای مصرف کنندگان جذاب تر هستند و کمتر در معرض آسیب های ناشی از Botrytis cinerea قرار می گیرند(2).
عصاره جلبک دریایی و توت فرنگی
از جمله تیمارهای معمول برای تولید توت فرنگی ارگانیک و داشتن میوه هايی با كیفیت بالا و مقاوم در برابر بیماری ها و ارزيابی چگونگی اثر اين تیمار ها بر صفات رويشی و زايشی تو تفرنگی استفاده از عصاره جلبک دریایی می باشد که در قسمت قبل مزایای استفاده از این مورد ذکر گردید. كيی از تركیباتی است كه اثر بسیار جالب و امیدواركننده ای را در تولید و نگهداری محصولات كشاورزی و باغی نشان داده است. به اين ترتیب نه تنها به منزله عامل كلیدی سبب تشويق ايجاد مقاومت در گیاه در مقابل تنش های مختلف و عوامل بیماری زا می شود، بلكه در افزايش آنتی اكسیدان های كل محصول، كاهش تولید اتیلن و اثر قارچ كشی مستقیم با كاربرد آن، از نظر فیزيولوژ كيی اثر گذار است و می تواند حیات بخش باشد. با داشتن نقش محوری در تنظیم فرايندهای فیزيولوژ كيی مختلف از قبیل رشد، تكامل گیاه، جذب يون و افزايش فتوسنتز سبب افزايش خصوصیات كمّی و كیفی محصولات می شود. نتايج نشان دادند كه با استفاده از این ماده، متوسط وزن میوه، درصد رطوبت میوه، اسیديتۀ قابل تیتراسیون، ويتامین ث، ظرفیت آنتی اكسیدان میوه و درصد مواد جامد محلول به طور معناداری افزايش می يابد.
پتاسیم و توت فرنگی
پتاسیم یک عنصر معدنی ضروری برای توت فرنگی است که به مقادیر زیادی نیاز دارد. در تولید و انتقال پروتئین ها و قندها، تنظیم حرکت آب در داخل گیاه و در بهبود تحمل گیاه به بیماری ها و آفات، عملکردهای اساسی در داخل گیاه دارد (1). با این حال، پتاسیم به طور قابل توجهی بر رشد، تولید و پارامترهای کیفی گیاه توت فرنگی تأثیر می گذارد. در طول دوره باردهی توت فرنگی، نیاز به پتاسیم برای رفع نیازهای میوه افزایش می یابد که حاوی بخش زیادی از پتاسیم است. پتاسیم عاملی است که سبب بهبود و افزایش عوامل کیفی توت فرنگی مانند محتوای قند، محتوای ویتامین C و اسیدیته میوه می شود. نتایج پژوهش ناکرو و همکاران ( 2012 ) نشان می دهد کوددهی بوته های توت فرنگی با پتاسیم تعداد گل ها را به میزان قابل توجهی 27 ٪، تولید میوه را 14 ٪، عملکرد را 8٪، محتوای قند را 9٪ و محتوای اسید سیتریک را 7٪ افزایش داد (1).
آهن و توت فرنگی
بخش وسیعی از خاكهای مناطق خشک و نیمه خشک ایران به دلیل آهکی بودن و pH قلیایی، دچار کمبود عناصر ریزمغذی، بویژه آهن هستند. محلولپاشی یا تغذیه برگی یکی از راههای مؤثر در
تأمین عناصر کم مصرف مورد نیاز گیاهان است که عاوه بر کاهش تثبیت کودهای شیمیایی در خاك باعث کاهش آلودگی آب و خاك می شود. بر اساس مطالعات انجام شده کاربرد کود آهن می تواند بر ویژگیهای کمی و کیفی گیاه مثل عملکرد ماده خشک، درصد و اسانس، درصد عناصر در اندامهای هوایی و میزان رنگدانه های فتوسنتزی مؤثر باشد. محققین با ارزیابی اثرات کمبود آهن روی کیفیت میوه ی توت فرنگی نشان دادند که کمبود آهن باعث کاهش فنول ها و آنتوسیانین ها و ویتامین C شد.( ۵)
کلسیم ، بور و توت فرنگی
یکی از روش های کاربرد مواد معدنی مغذی گیاه، تغذیه برگی است. در این روش میزان دسترسی و راندمان استفاده از عناصر مورد نیاز از گیاهان نسبتاً بالاست. کلسیم یکی از مهمترین عناصر اصلی برای کشت توت فرنگی است. اثرات سودمند کلسیم بر حفظ کیفیت میوه و افزایش عمر ماندگاری توسط بسیاری از محققان به خوبی ثبت شده است. استفاده از کلسیم قبل و بعد از برداشت به صورت تجاری در بسیاری از میوه ها برای بهبود کیفیت، به تاخیر انداختن پیری، کاهش پوسیدگی پس از برداشت و کنترل اختالات فیزیولوژیکی انجام شده است. از سوی دیگر، بور یک ریز مغذی مهم است که در تثبیت اجزای خاصی از ساختار دیواره سلولی و عملکرد و فعالیت غشای پلاسمایی، بهبود تقسیم سلولی و تمایز بافت ضروری است. نتایج پژوهش های مختلف نشان از افزایش میزان سفتی بافت میوه با استفاده از کلسیم و بور دارد(3). با مصرف کلسیم و بور میزان مواد جامد محلول میوه نیز افزایش می یابد که این افزایش به دلیل نقش بور در انتقال قندها به میوه در زمان
نمو می باشد(3). کلسیم نقش تعیین کننده ای در کیفیت میوه توت فرنگی دارد به طوری که با افزایش میزان کلسیم بافت میوه، مدت نگهداری و عمر انبارمانی آن طولانی تر می شود(3).
پیشنهاد کشاورزی دارویی حسینی
شرکت کشاورزی دارویی حسینی همواره با اهمیت دادن به سامت انسان ها و گیاهان بهترین محصولات دنیا از بهترین برند ها را برای کشاورزان و مردم ایران زمین مهیا کرده است. بنابراین پیشنهاد کشاورزی دارویی حسینی برای افزایش کیفیت و بازارپسندی محصول توت فرنگی کودهایی چون:
Bio20Gold : حاوی عصار هی غلیظ جلبک دریایی )کلپک( به همراه کلیه عناصر ماکرو و میکرو است. کاربرد این کود در مراحل اولیه ی رشد موجب تحریک ریشه زایی، توسعه بهتر برگ ها و افزایش حجم بوته گردیده و گیاه جهت ورود به مرحله زایش آماده می شود.
BioHumate : این محصول به عنوان یک منبع انرژی برای میکروارگانیسم های مفید خاک عمل نموده و از این طریق موجب جذب مواد مغذی خاک، افزایش عملکرد، بهبود کیفیت میوه و مقاومت گیاهان را به عوامل تنش زنده و غیرزنده می گردد. همانگونه که ذکر شد استفاده از این کود منجر به افزایش وزن و افزایش سفتی میوه توت فرنگی می گردد.
Seastar F : حاوی عصاره ی غلیظ جلبک دریایی لامیناریا است. این کود در مراحل اولیه ی رشد به ویژه پس از جوانه زنی و یا انتقال گیاه به زمین اصلی با تحریک رشد، ریشه گیاه را در برابر شرایط نامساعد و حتی آفات و بیماری ها مقاوم می سازد. همچنین همان طور که ذکر گردید کاربرد عصاره جلبک تاثیر به سزایی در مولفه های کیفیت توت فرنگی همچون افزایش ويتامین C و افزایش ظرفیت آنتی اكسیدان میوه دارد.
Ksuper و Sequential2 : پتاسیم در مراحل باروری گیاه نقش مهمی داشته و حرکت روزنه ها و انتقال قند را کنترل می نماید. مصرف به موقع این کود در چغندر قند موجب افزایش محتوای قند، محتوای ویتامین C و اسیدیته میوه در این محصول می گردد.
Foliar FenFeed : باتوجه به قلیایی بودن خاکهای ایران اغلب گیاهان با عدم جذب ریشه ای آهن از طریق خاک مواجه بوده در نتیجه دچار عدم تشکیل سبزینه و نهایتا کمبود عملکرد م یشوند.این کودبا تامین سریع و به موقع آهن، واکنش های فتوسنتزی را درگیاه تقویت و موجب بهبود باوری بویژه در توت فرنگی م یشود.
Cab15:3 : حاوی عناصری چون کلسیم و بور بوده و سبب افزایش استحکام بافت میوه، بالابردن عمر انبارمانی، پیشگیری از بیماری های فیزیولوژیک گیاه، رنگ گیری بهتر میوه توت فرنگی می گردد.
Calmax Gold : ترکیب سوسپانسیون غلیظ کلسیم و غنی شده با آمینواسید، مناسب کاربرد در مراحل گلدهی و تلقیح. این ترکیب عاوه بر بهبود تلقیح موجب رشد بهتر میوه و افزایش عملکرد می گردد.
1. Nakro, A., Bamouh, A., El Khatib, O., & Ghaouti, L. (2022). Effect of potassium source and dose on yield and quality of strawberry fruit. American Journal of Plant Sciences, 1208-1196 ,)9(13. 2. Zydlik, Z., & Zydlik, P. (2023). The Effect of a Preparation Containing Humic Acids on the Growth, Yield, and Quality of Strawberry Fruits (Fragaria× ananassa (Duchesne ex Weston) Duchesne ex Rozier). Agronomy, 1872 ,)7(13. 3. Mustafa, H. M. M., Petropoulos, S. A., & MME, A. (2021). The Application of Nitrogen Fertilization and Foliar Spraying with Calcium and Boron Affects Growth Aspects. Chemical Composition, Productivity and Fruit Quality of Strawberry Plants Horticulturae, 16-1 ,)257(7. 4. Rezaei, S., Amiri, M. E., Bahari, A., Razavi, F., & Soleimani Aghdam, M. (2020). Influence of iron leaf nutrition on chlorophyll content and some antioxidant enzyme activities of strawberry fruitcv. Camarosa. Horticultural Plants Nutrition, 16-1 ,)2(3. 5. Pestana, M., Gama, F., Saavedra, T., Varennes, A., Correia, P.J. 2012. The root ferric-chelate reductase of ceratonia siliqua (L.) and Poncirus trifoliata (L.) Raf. responddifferently to levels of iron, scientia-Horticulturae, 67–65 :135.
6. نظامی, فتاحی مقدم نوقابی, عبادی, زمانی, & ذبیح اله. ) 2023 (. تاثیر محلو لپاشی برگی و غوطه وری میوه با اکسین و جیبرلین بر ویژگ یهای رویشی و زایشی توت فرنگی رقم گاویتا. علوم باغبانی.
