مقدمه
محلول پاشي برگي كه در منابع انگليسي با واژگان مختلفي از جمله: Foliar Spray · Foliar Application · Foliar Feeding · Foliar Fertilization · توصيف ميشود، شامل كاربرد كودها به شكل محلول در آب و پاشيدن آن روي برگها كه معمولاً براي عناصر كم مصرف از قبيل: آهن، روي و منگنز و همچنين نيتروژن و حتي براي فسفر نيز گاهي توصيه مي شود[1]. در اين روش عناصر غذايي به شكل مه پاشي روي برگ، ساقه و تنه گياه به كار مي رود. گياهان قادر به جذب مواد غذايي از طريق اندامهاي هوايي شامل روزنه ها، بافت هاي متخلخل و سلول هاي پوستي است. معمولاً جذب توسط اندامهاي هوايي در مقادير كمتري نسبت به جذب ريشه اي رخ مي دهد به همين دليل اين روش در مورد عناصر ريز مغذي مانند آهن، روي، مس و بور مؤثرتر از عناصرپرمصرف از جمله نيتروژن، فسفرو پتاسيم است[۹]
اهميت كوددهي به روش برگ پاشي
افزايش روزافزون قيمت كودهاي شيميايي در جهان، ضرورت اقتصادي بودن توليد محصولات كشاورزي، جلوگيري از آلودگي آبهاي سطحي و زيرزميني و تخريب ساختمان خاك، در اثر مصرف بي رويه و ناآگاهانه كودهاي شيميايي از جمله نكاتي هستند كه در روش برگ پاشي به آنها توجه شده است[۳]. تغذيه برگي روشي است جهت كاهش مصرف كودهاي شيميايي و خطرات زيست محيطي آنها. در شرايط خاكهاي ايران محلول پاشي عناصري مثل بر، مس، منيزيم، منگنز و روي از مصرف خاكي آنها، به خاطر برطرف نمودن سريع كمبود، آسانتر بودن كاربرد آنها، كاهش سميت ناشي از تجمع اين عناصر در خاك و جلوگيري از تثبيت آنها مناسب تر است[4]. در مواقعي كه نوع خاك، سيستم كشت، محيط زيست كاربرد خاكي عناصر غذايي را محدود مي كند تغذيه برگي به شرط رعايت ملزومات آن مي تواند به عنوان روشي مفيد باشد.
مزاياي كوددهي به روش برگ پاشي
- امكان استفاده همزمان و مخلوط كردن محلول غذايي با آفت كشها
- روش تغذيه برگي خطرات و تأثيرات زيست محيطي كمتري در مقايسه با روشهاي كاربرد خاكي دارد
- جذب برگي سريعتراز جذب خاكي است
- خاكهاي شني كه قابليت نگهداري عناصر غذايي ضعيف است مصرف برگي داراي اهميت است
- در خاكهاي شور كه ممكن است در جذب مواد غذايي از خاك اختلال پيش بيايد مصرف برگي مفيد است
- در مناطق خشك و نيمه خشك كه رطوبت خاك اندك است قابليت جذب عناصر غذايي كاهش مي يابد. در چنين شرايطي برگ پاشي عناصرغذايي بسيار مؤثر خواهد بود
- متداول ترين كمبود در مناطق خشك كه با محلول پاشي با آن مبارزه مي شود كمبود آهن و روي است. محدوديت جذب آهن به علت pH بالا در خاكهاي آهكي مي تواند با محلول پاشي نمكهاي آهن جبران شود[3]
- هنگامي كه شرايط خاك براي فراهمي عناصر غذايي به كاربرده شده در خاك محدود كننده باشد
- در شرايطي كه سرعت هدررفت عناصرغذايي به كار برده شده در خاك بالا باشد
- زماني كه در مرحله اي از رشد گياه، به دليل نياز دروني گياه و تعامل شرايط زيست محيطي، عرضه عناصرغذايي به اندام هاي حياتي گياه محدود شود
- تغذيه برگي از لحاظ مباني نظري با سلامت محيط زيست سازگاري بيشتري دارد
عوامل مؤثر بر جذب عناصر غذايي در محلول پاشي برگي[2]
الف- سن گياه:
به سه دليل جذب عناصر محلول پاشي شده از برگها و اندامهاي جوان بهتر صورت مي گيرد:
- نازكتر بودن لايه اپیدرم در اندامهاي جوان ودر نتيجه نفوذ بهتر
- سلولهاي جوان قدرت جذب و فعاليت متابوليكي بالايي دارند
- با مسن شدن بافت گياهي، کارایی محلول پاشي کاهش می یابد.
ب- رطوبت نسبي:
عامل اصلي مؤثر بر جذب برگي است چراكه نفوذپذيري سطحي گياهي را تحت تأثير قرار مي دهد. رطوبت نسبي محيط باعث به تعويق افتادن خشك شدن سطح گياه مي شود.
ج- دماي محيط:
دماهاي بالا باعث تسريع در خشك شدن سطح گياه و كم شدن جذب مي شود. بهترين زمان براي محلول پاشي، زماني است كه دماي هوا خنك و رطوبت نسبي زياد باشد مانند: اوايل صبح يا اواخر غروب همچنين، محلول پاشي در اين زمانها، احتمال سوختگي برگها را كاهش مي دهد.
ي- باد:
وزيدن باد باعث خشك شدن سريعتر سطح گياه و همچنين افزايش از دست رفتن محلول از سطح گياه مي شود. بنابراين قبل از عمليات محلول پاشي برگي بايد وضعيت هواشناسي بررسي شود.
جدول ۱ (برخی شرایط هواشناسی مناسب برای محلولپاشی) [۴ ]
بهبود دهنده هاي جذب برگي
سطوح گياهي به محلول هاي حاوي عناصر غذايي نفوذپذير هستند. سطوح اندام هوايي گياهي به طور كلي توسط يك لايه كوتيكول آب گريز پوشيده شده است كه باعث كنترل ورود و خروج آب، املاح و گازها از گياه مي شود. خصوصيات شيميايي و فيزيكي مومهاي كوتيكولي و اپيدرم سطح برگ باعث مشكل كردن خيسيدگي، پخشيدگي، نگهداري و نفوذ برگ مي شود. براي رفع اين مشكل در ترکیب کودهای برگی با کیفیت از بهبوددهنده هاي جذب استفاده شده و یا می بایست مواد بهبود دهنده را همزمان با کود به مخزن پاشش اضافه نمود.كمك كننده هاي جذب باعث بهبود پخشيدگي و خيس شدن و ماندگاري و چسبيدن محلول غذايي به سطح برگ مي شوند وبه اين وسيله باعث افزايش جذب مي شوند.
محلولپاشی با کودهای امکس
کودهای امکس انگلستان حاوی غلظت بالای عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان بوده و بطور ۱۰۰٪ محلول در آب هستند. اغلب کودهای مایع این کمپانی بشکل سوسپانسیون غلیظ فرموله شده و دارای پایداری بالا هستند.
کودهای امکس بر پایه تکنولوژی eba تولید شده اند، بعبارتی در تولید این محصولات از مواد اولیه با کیفیت و افزودنی های بهبود دهنده جذب عناصر استفاده شده است.
کشاورزی دارویی حسینی همراه کشاورزی ایرانی.
منابع:
1]بهروان، ح. ر. 1377 .فرهنگ توصيفي خاكشناسي حاصلخيزي خاك كودها و مديريت تغذيه گياهي (ترجمه). انتشارات آذرباد
2]خوشگفتار منش، ا. ح. 1386 .مباني تغذيه گياه. انتشارات دانشگاه صنعتي اصفهان. [3 [خوئي، س. 1371 .اصول تغذيه مركبات. سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي. [4 [طباطبايي، س. ج. 1392 .اصول تغذيه معدني گياهان، مفاهيم نظري و عملي. انتشارات دانشگاه تبريز.
3] ملكوتي، م. ج. و كشاورز، پ. و كريميان، ن. ع. 1387 .روش جامع تشخيص و توصيه بهينه كود براي كشاورزي پايدار. انتشارات دانشگاه تربيت مد رس
4]مؤسسه تحقيقات خاك و آب كشور. 1396 .مديريت تلفيقي حاصلخيزي خاك و تغذيه گياه در درختان مركبات شمال و جنوب كشور. انتشارات مؤسسه تحقيقات خاك و آب كشور
5] ميرزاپور، م. ه. و خوشگفتار منش، ا. ح. 1396 .مديريت تغذيه گياهان زراعي. انتشارات جهاد دانشگاهي دانشگاه صنعتي اصفهان.
6] Brazee, R.D., M.J. Bukovac, and H. Zhu. 2004. Diffusion Model for Plant Cuticular Penetration by Spray‐Applied Weak Organic Acid Bioregulator in Presence or Absence of Ammonium Nitrate. Transactions of the American Society of Agricultural Engineers. 47:629‐635.
7] Curley S. Curley R. D. Hart E. Hecht R. Don J. Menghini J. Pohlman K. and Buren N.V. 1994. Foliar Nutrition. Midwest Laboratories. 16‐1‐2013. https://www.midwestlabs.com/foliar‐appliedplantnutrition‐brochure. [13] Sargent, J.A., and G.E. Blackman. 1962. Studies on Foliar Penetration. Journal of Experimental Botany. 13:348‐368
