آغاز فصل رشد: نیاز گیاه به حمایت کشاورز
مقدمه:
به طور کلی رشد گیاهان توسط دو بخش اصلی اندام های هوایی و ریشه ها انجام می شود، در حقیقت ارتباط بین این دو بخش عامل شروع و پایان دوره رشدی برای یک درخت می باشد. بخش رویشی که شامل برگ ها، شاخه ها و تنه درخت می باشد مسئول انجام فتوسنتز و فرآیندهای حیاتی دیگر درختان است. ریشه ها نیز در استقرار کامل درخت در خاک و دسترسی به آب و مواد غذایی نقش اساسی دارند. اما جالب اینجاست که ارتباطی که بین جوانه ها و ریشه های یک گیاه وجود دارد عامل شروع فصل رشدی جدید است.
بهتر است بدانیم در ابتدای فصل رشد و زمانی که جوانه ها در حال باز شدن هستند، هنوز هیچ ریشه جدید و فعالی وجود ندارد بنابراین جذب عناصر از خاک کاملا منتفی است.
ریشه ها یا گل ها، کدام یک زودتر رشد را شروع می کنند؟
بعد از اتمام برداشت محصولات در باغات، درختان به خواب زمستانه می روند. اما قبل از شروع خواب زمستانه، تمامی مواد غذایی موجود در برگ ها را به فرم ذخیره ای تبدیل می کنند تا برای شروع فصل جدید، زمانی که هنوز هیچ برگی برای فتوسنتز روی درختان وجود ندارد، انرژی کافی برای تولید گل و برگ های جدید را داشته باشند. اما حقیقت این است که این مواد غذایی فقط در مراحل اولیه باز شدن جوانه ها می توانند نیاز گیاه را رفع کنند و برای تبدیل گل های ایجاد شده به میوه های با کیفیت به انرژی بیشتری لازم است. اما آیا ریشه های درخت در این بازه زمانی توانایی جذب عناصر غذایی از خاک را دارند؟
جوانه های موجود در شاخه ها که در پاییز فصل گذشته تشکیل شده اند، پس از تامین نیازهای دمایی ( سرما و گرما)، آماده باز شدن و شروع فعالیت هستند. مواد غذایی از قبل به صورت ذخیره شده در آنها وجود دارد. اما این میزان عناصر غذایی گاهی به اندازه کافی نمی تواند انرژی لازم جهت انجام فرآیندها و باز شدن گل ها را تامین نماید و از آنجایی که ابتدا جوانه ها رشد می کنند و سپس سیگنال هایی توسط آنها به ریشه می رسد، برای تامین انرژی لازم جهت فتوسنتز و فعال کردن هورمون ها و آنزیم های مرتبط، به عناصر غذایی خاصی مانند عناصر میکرو به ویژه عنصر روی، بور و منگنز نیاز است نیاز گیاه به این عناصر در مرحله باز شدن جوانه ای گل حدود 80-100 برابر بیشتر از زمان های دیگر است.(شکل 1)
شکل 1: تغییر شکل جوانه ها
نیاز غذایی جوانه ها برای فعال شدن
از آنجایی که عنصر روی پیش ساز هورمون اکسین است، می تواند در انتقال پیام از برگ به ریشه ها برای فعال شدن و تولید ریشه های جدید توسط هورمون اکسین بسیار موثر باشد. عنصر بور نیز در بهبود گرده افشانی و تولید میوه های با کیفیت نقش مهمی دارد. بنابراین در اوایل فصل رشد (اواخر زمستان) که جوانه های برخی درختان که نیاز سرمایی کمتری دارند مانند هلو، بادام و آلو، باز شده اند باید به فکر تامین نیاز آنها به عناصر غذایی بود. زیرا تامین عناصر غذایی نه تنها به بهبود گلدهی و تولید میوه های با کیفیت می انجامد بلکه برای القا رشد و توسعه ریشه های جدید و تامین آب و مواد غذایی از خاک بسیار ضروری است.
برای شدن باز شدن جوانه های گل و تبدیل آنها به میوه های با کیفیت باید انرژی مورد نیاز این فرآیندها فراهم شود. اگر هیچ گلی روی درخت باز نشود عملا محصولی نیز وجود نخواهد داشت. و از آنجایی که اغلب در زمان باز شدن جوانه های گل، برگ ها کاملا توسعه نیافته اند و رشد کاملی ندارند، نمیتوانند تمامی مواد غذایی مورد نیاز گل برای تبدیل به میوه با کیفیت را تامین کنند. و همینطور که در اوایل فصل رشد ریشه های جدیدی تشکیل نشده است، گیاه توانایی تامین مواد غذایی را ندارد. بنابراین برای بهبود کمیت و کیفیت محصولات باغی، تامین عناصر غذایی در اول فصل رشد از طریق محلول پاشی امری ضروری است. کوددهی خاکی در مقایسه با محلول پاشی عملکرد پایین تری دارد، زیرا ریشه های مویین و جانبی فصل جدید هنوز تشکیل نشده اند.
چگونگی آغاز رشد ریشه ها
شروع فصل جدید از طریق یک سری پیغام های شیمیایی توسط هورمون اکسین و سایتوکنین انجام می شود. هورمون اکسین در ابتدا از جوانه ها به سمت ریشه ها فرستاده می شود و پس از دریافت این پیام، رشد و توسعه ریشه ها شروع می شود. علاوه بر هورمون ها، ترکیبات دیگری مثل قندها عاملی برای القای رشد ریشه ها نیز هستند. (شکل 2)
شکل2: حضور هورمون اکسین در ریشه ها برای القاء شروع رشد
قند نیز که محصول اصلی فرایند فتوسنتز در برگ های جوان است توسط آوندهای آبکش از بخش رویشی به ریشه ها منتقل می شود و پیغام تقسیم سلولی و رشد را به ریشه ها می رساند. ترکیبات قندی علاوه بر رساندن مواد غذایی به ریشه ها (نیترات و فسفات)، به عنوان سیگنال پیامبر بین برگ و ریشه ها نیز شناخته می شوند. اخیرا تحقیقات انجام شده نشان دهنده این است که ترکیبات کارتنوئیدی در ریشه ها به وجود می آیند و محرک رشد جوانه های جانبی در بخش رویشی گیاهان می باشند که به عنوان مسیر MORE AXILLARY GROWTH (MAX) شناخته شده است. بنابراین در ابتدای فصل برای فعال شدن ریشه های جدید ابتدا باید نیاز جوانه ها به ترکیبات مختلف را رفع نمود.
راهکارهایی در راستای بهبود رشد درختان در ابتدای فصل
همانطور که قبل تر گفته شد در زمان باز شدن جوانه ها نیاز گیاه به عناصر غذایی بخصوص نیتروژن، روی، بور و منگنز افزایش پیدا می کند. شرکت کشاورزی دارویی حسینی همراه برای رفع نیاز کشاورزان و باغداران عزیز کمپلکس های تخصصی و مورد نیاز گیاهان در تمامی مراحل رشدی را در بازار ایران از برترین برندهای دنیا فراهم کرده است.
امکس کینگ فول روی/مس/منگنز :
- کمپلکسی کامل از تمام عناصر غذایی مورد نیاز گیاه در زمان تورم جوانه ها
- محافظ جوانه های در حال باز شدن و القا رشد رویشی مناسب
- محرک تولید هورمون اکسین و القا رشد و توسعه ریشه ها
- محرک تولید آنزیم و آنتی اکسیدان های موثر در مقاومت نسبت با تنش های محیطی
- روی:11 %مس :8 %منگنز:33 %نیتروژن:1.70 %
امکس بومو:
- ترکیبی تخصصی مناسب برای کاربرد در مرحله باز شدن جوانه های گل
- عامل تولید دانه های گرده بارور در درختان
- تامین کننده نیتروژن مورد نیاز گیاه در ابتدای فصل رشد جهت بهبود رشد رویشی
- بهبود دهنده نقل و انتقال قندها در بخش های مختلف گیاه برای تامین نیاز جوانه ها و ریشه های در حال توسعه
- نیتروژن: 6%
بور:12%
مولیبدن: 0.5%
فهرست برخی منابع استفاده شده در متن:
- Bainbridge, K., Sorefan, K., Ward, S., and Leyser, O. (2005). Hormonally controlled expression of the Arabidopsis MAX4 shoot branching regulatory gene. Plant J. 44, 569–580.
- Desnos, T. (2008). Root branching responses to phosphate and Curr. Opin. Plant Biol. 11, 82–87.
- Domagalska, M.A., and Leyser, O. (2011). Signal integration in the control of shoot branching. Nat. Rev. Mol. Cell Biol. 12, 211–221.
- Kang, Y.W., Kim, R.N., Cho, H.S., Kim, W.T., Choi, D., and Pai, H.S. (2008). Silencing of a BYPASS1 homolog results in root-independent pleiotrophic developmental defects in Nicotiana benthamiana. Plant Mol. Biol. 68, 423–437.
- Nacry, P., Canivenc, G., Muller, B., Azmi, A., Van Onckelen, H., Rossignol, M., and Doumas, P. (2005). A role for auxin redistribution in the responses of the root system architecture to phosphate starvation in Arabidopsis. Plant Physiol. 138, 2061–2074.
- Thimann, K.V., and Skoog, F. (1933). Studies on the growth hormone of plants. III . The inhibiting action of the growth substance on bud development. Proc. Natl Acad. Sci. U S A. 19, 714–716.
تهیه و تنظیم : بخش فنی شرکت کشاورزی دارویی حسینی
